Specjaliści zajmujący się rozwojem dziecka w sposób szczególny podkreślają wpływ czytania na aktywizację pięciu obszarów kompetencyjnych: komunikacji, odpoczynku, inteligencji emocjonalnej, koncentracji i emocji.

Komunikacja
Czytanie poszerza doświadczenia językowe dziecka, rozwija słownictwo, uczy wyrażać myśli i rozumieć sposoby mówienia innych ludzi. Im bogatszy język, tym sprawniejsze wyrażanie własnego zdania, lepsza umiejętność werbalizowania uczuć i potrzeb. Przeczytane w książkach historie uczą dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych, odnajdywania zależności i wyciągania własnych wniosków. Jednym słowem, czytanie kształtuje umiejętność samodzielnego myślenia i formułowania myśli - kompetencje niezbędne do właściwego funkcjonowania społecznego.

Odpoczynek 
Są dzieci, które mają spore trudności ze zrelaksowaniem się, wyciszeniem i odpoczynkiem od nadmiaru stymulacji i wrażeń. Bywają przez to nadmiernie pobudzone i chaotyczne w działaniu. Czytanie książek to jeden z najlepszych sposobów relaksu. Podróż w świat wyobraźni daje wytchnienie i tak potrzebną współczesnym dzieciom ciszę, zwłaszcza po zbyt długim oglądaniu telewizji czy graniu na komputerze.

Inteligencja emocjonalna

Koncentracja 
Brak koncentracji u dzieci jest naturalnym zjawiskiem na jednym z etapów rozwoju. Obecnie jednak psychologowie dziecięcy, wychowawcy, a także rodzice napotykają coraz większe trudności w pracy z dzieckiem nad umiejętnością skupiania uwagi. Wynika to z rosnącej liczby bodźców, jaka otacza nas w codziennym życiu. Dzieci bywają niespokojne i nadmiernie pobudzone. Nieumiejętność skupienia się na rzeczach istotnych sprawia, że stają się niepewne siebie i trudno znoszą porażki.  

Ćwiczenie koncentracji uwagi to bardzo trudne zadanie, ale niezbędne do prawidłowego rozwoju intelektualnego. Rodzice i bliscy dorośli powinni wspierać dzieci we wszystkich aktywnościach, które pomagają wydłużać czas koncentracji, szczególnie na tych zadaniach, które wymagają niepodzielności uwagi. Jedną z takich aktywności jest właśnie nauka czytania. Jako rodzice kibicujmy naszym dzieciom w tej nauce. Zamiast sprowadzać czytanie do kolejnej metody stymulującej rozwój dziecka, spróbujmy traktować je jak wartościową zabawę lub rozrywkę, którą przecież w gruncie rzeczy jest. Wspierajmy, cieszmy się z postępów, czytajmy! Nie ma wątpliwości, że czytanie jest niezbędne dla rozwoju naszych dzieci. Na szczęście stanowi jedną z niewielu konieczności życiowych, która jest zarazem przyjemna. Sprzyja harmonijnemu rozwojowi intelektualnemu i emocjonalnemu oraz, co najważniejsze dla samego czytelnika, przynosi mnóstwo frajdy! Czytanie książek nie jest lekarstwem na wszystkie trudności naszych dzieci w nauce, ale niewątpliwie jest jednym z najlepszych sposobów na ich uniknięcie. Powtórzę jednak raz jeszcze: czytanie to także świetna zabawa!

Emocje
Treść książki często staje się pretekstem do rozmowy z rodzicami czy rówieśnikami na ważne dla dziecka tematy.Czytanie odpowiednich książek jest polecane jako forma leczenia psychoterapeutycznego dzieci nieśmiałych, nadmiernie agresywnych, z szeroko pojętymi trudnościami w rozwoju emocjonalno-społecznym. Książka może pomóc zarówno w poznaniu sytuacji, z którymi dziecko się nie zetknęło, jak też posłużyć za temat rozmowy o trudnych emocjach, których samo doświadcza. Czytanie uczy empatii i wrażliwości.

Nauczmy się uznawać za sukces każdą sytuację, w której nasze dziecko samo sięga po książkę: ogląda okładkę, ilustracje, czyta pierwsze słowa, a potem zdania. Propagujmy takie zachowania, okazując zainteresowanie, rozmawiając z dzieckiem o tym, co właśnie obejrzało i przeczytało.

Pamiętajmy też, że czytanie powinno się kojarzyć dziecku z radością, a nigdy z przymusem, stresem, nudą lub karą. Niektórym rodzicom zdarza się, w odpowiedzi na złe zachowanie dziecka, stosować wariant kary nie ma telewizji będziesz czytać! Kto polubi coś, co musi robić za karę?

Wybierajmy do czytania tylko te bajki, które:

•  Mają sens i są dla dziecka ciekawe
•  Są napisane lub przetłumaczone poprawną polszczyzną
•  Są dostosowane do wrażliwości dziecka - nie wzbudzają niepokojów i lęków
•  Promują pozytywne, godne do naśladowania wzorce zachowań
•  Uczą szacunku wobec ludzi, innych istot, prawa
•  Budują pozytywny stosunek do świata i wiarę w siebie

Kupując dzieciom zabawki edukacyjne i zapisując je na zajęcia mające rozwijać ich zainteresowania, czasem chyba zapominamy, że czytanie książek także zaspokaja wiele dziecięcych potrzeb, a nam rodzicom ułatwia życie. Umożliwienie dziecku kontaktu z książką nie wymaga przymusu ani nacisku, pozbawione jest trudności organizacyjno-logistycznych, a dzięki niewielkim nakładom finansowym (MOŻLIWOŚĆ WYPOŻYCZENIA W BIBLIOTECE) książka znajduje się wprost na wyciągnięcie ręki.

Dlaczego czytanie jest dzisiaj ważniejsze niż kiedykolwiek w przeszłości?

- szkodliwość zdrowotną nadmiernego oglądania telewizji przez dzieci

- telewizja nie rozwija u dzieci myślenia i skraca ich przedział uwagi

- wiele programów wywołuje lęki i niepokój oraz znieczula na przemoc.

- świat jest coraz bardziej skomplikowany,

- lawinowo przyrasta ilość informacji,

- rozwój wiedzy i rynku pracy następuje coraz szybciej - ludzie, którzy nie czytają, nie nadążają za tymi zmianami zostają zepchnięci na margines współczesnego życia.

 Pamiętajmy, że czytanie jest proste, bezpłatne i dzieci je uwielbiają!

- nie potrzeba tytułów naukowych, ani drogiego sprzętu, by czytać dzieciom;

- książki można wypożyczać, wymieniać również kupować na przecenach

- nie trzeba dobrej dykcji, by być najlepszym nauczycielem czytania dla swego dziecka

Czytanie jest swego rodzaju antidotum przeciwko wielu niepożądanym wpływom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji

Bibliografia:

Papuzińska J. - Książki, dzieci, biblioteka : z zagadnień upowszechniania czytelnictwa i książki dziecięcej, Warszawa : Fundacja "Książka dla Dziecka", 1992.

Opracowanie:

Elżbieta Barańska

Elżbieta Borowska